Schuldgevoel is een bron van schrijversgeluk

Door Fleur Speet 

In is er hoop ontvoert een jongen met een laag IQ samen met zijn vriendinnetje een baby. Eerlijk gevonden, denken ze. De oma van de jongen ontvangt hen met open armen en dan wordt het pas echt gezellig. Tot het vriendinnetje, dat weggelopen is, besluit huiswaarts te keren en de baby achter laat. Verwaarloosde kinderen, dat zijn de personages bij uitstek van Renate Dorrestein.

Is de roman een vervolg op Zolang er leven is uit 2005?
‘Een vervolg schrijven zou nooit in mijn hoofd opkomen, dan zouden mensen eerst het ene deel moeten lezen voor ze het andere konden begrijpen. Maar het boek borduurt er wel op voort. In Zolang er leven is wilde ik de onzekerheid onderzoeken die ouders overvalt wanneer hun baby opeens verdwenen is. In die roman wordt de baby weer teruggevonden, maar de ouders blijven in het ongewisse over wat er in de tussentijd gebeurd is. Juist de ontreddering boeide me, niet wat er met de baby was gebeurd. Maar duizenden lezers lieten me weten dat ze daar zo nieuwsgierig naar waren. Ik ben mijn lezers graag ter wille. Ik heb zulke lieve, trouwe lezers en ze komen steeds met die baby aanzetten. Ik vond een manier om er een op zichzelf staand boek van te maken waarin ik het antwoord geef, als ode aan mijn lezers. En om de lezers te eren, verlootte de uitgeverij via internet 45 kaarten voor de presentatie in Amsterdam. Daar kregen zij, als cadeau, dit boek eerder in handen dan de media, want voor de lezers is het geschreven.’

Was het schrijfproces nu anders?
‘Ja, beslist. Het was wonderlijk om al een paar ankers uit het verhaal te kennen. Normaal werk ik rommelig en intuïtief, nu wist ik dat er een baby moest worden gestolen en die moest weer terug ook. Ik verbleef op Terschelling en zat op de kade in de haven waar een jonge vrouw met het syndroom van Down, rond de twintig, liep te paraderen met een kinderwagen. Daarin lag het babytje van haar zus. Ik dacht twee dingen. Ten eerste dat dit meisje nooit een kindje zou krijgen, dat zou haar omgeving te allen tijde voorkomen. Wat betekent dat voor haar? En ik dacht aan Bobbie uit Zolang er leven is, die met al haar verstandelijke beperkingen trots rondliep met de baby Babette. Opeens wist ik wat er met Babette was gebeurd. Toen ging ik meteen schrijven.’

Dat vergt discipline.
‘Nou nee, eigenlijk helemaal niet. Ik ben gewoon net zo nieuwsgierig als de lezer en wil weten hoe het verder gaat. Dat is zo’n geweldige motor, ik ga nooit met tegenzin naar m’n werk. Ik heb een ontzettend leuk jaar gehad met Igor, zijn oma Nettie, hun vriend Stanley en het vriendinnetje van Igor, Lisa. Ze zijn allemaal zo aandoenlijk en van goede wil. Ik vind het ook leuk om weer een alternatief van een gewoon gezin te laten zien, zoals Igor, Nettie en Lisa samen met Babette op het hoogtepunt van de roman een warme familie vormen. Er zaten veel elementen aan die me heel dierbaar zijn, daarvan ga je misschien ook harder werken.’

Het boek is heel verontrustend.
‘Ja, comfortabel zullen mijn romans nooit worden, al had dit boek veel erger kunnen aflopen. De dochter van Nettie is drugsverslaafd, daarom zorgt Nettie voor Igor, haar kleinzoon. Nettie zit gevangen in een martelgang; als een hete aardappel wordt ze van het ene naar het andere loket geschoven met een agressief en onberekenbaar kind waar niemand zijn vingers aan wil branden. Wat dat betreft is het boek een eerbetoon aan de mantelzorg. Nettie schrobt de plees om Igor te kunnen verzorgen en daarmee haar denkbeeldige schuld ten opzichte van haar dochter in te lossen. Nettie heeft nogal een rommelig leven achter de rug en ze heeft nooit geweten wie de vader van haar dochter was. Dat is natuurlijk niet in de haak, maar ze denkt meteen dat daarom álles haar schuld is. Ze dicht zichzelf een grotere rol toe dan haar toekomt. Lisa, het vriendinnetje van Igor, richt met het stelen van de baby wel degelijk iets aan. Wat is daarmee vergeleken de schuld van Nettie nog? Het leven gaat niet zoals je het droomt, het is niet rechtvaardig. Misschien schuilt de rechtvaardigheid wel in het feit dat je als moeder helemaal niet verantwoordelijk bent voor de ontsporing van je kind. Want het falen van ouders is onontkoombaar. Schuldgevoel is een bron van veel schrijversgeluk, omdat het bijna altijd onterecht is.’

Toch spreekt u met veel vrolijkheid over de roman.
‘Wat ik zo opwekkend vind is dat Igor met al zijn beperkingen de wereld totaal unverfroren tegemoet treedt en zijn rol met veel verve vervult. Zonder hem kan niemand bestaan, denkt hij. Zijn levensovertuiging is buitengewoon solide. Hij is gelukkig en stapt vrolijk voort. Er zit geen draad kwaad aan die jongen. Hij ziet van alles de zonzijde, daarin is hij een lichtend voorbeeld voor ons allen.’